Starova e 1670-ës
Në vitin 1670, pas disa vitesh rrugëtim në Perandorinë Osmane, shkrimtari Evlija Çelebiu mbërriti në Pogradec. Teksa udhëtonte nëpër viset jugore të Shqipërisë me një mision i cili do t´i shërbente perandorisë për arsye studimore por edhe për të mbledhur trupa dhe punëtorë në mbrojtje të Manit në More (Peloponez), të pushtuar në atë kohë nga osmanët, ai i bën një përshkrim të detajuar të Starovës asokohe, sot Buçimasi:
“Qyteti i begatë i Starovës. Nga këtu mund të shihet mjaft qartë qyteti i Pogradecit. Edhe Starova është pjesë e sanxhakut të Ohrit dhe është një has i beut të Ohrit, e administruar nga një vojvodë. Ka një kadi me rrogë 150 akçe dhe juridiksion mbi 70 fshatra.
Ai shtrihet 4000 hapa në brendësi nga Liqeni i Ohrit dhe ka 400 shtëpi të pasura dhe të begata me çati me tjegulla. Disa nga shtëpitë, me siguri, janë të varfra dhe me çati prej kashte, por secila prej tyre ka kopshtin dhe vreshtin e saj. Ka 4 lagje, gjysma muslimane dhe gjysma jomuslimane. Janë 4 kamare namazesh, 2 prej të cilave janë xhami me xhemat – xhamia e —– në pazar, me çati me tjegulla dhe 1 minare, dhe xhamia e bukur e —– – 2 të tjerat janë xhami të lagjes. Ka 1 medrese, 1 shkollë fillore, 1 teqe dervishësh dhe 100 dyqane, megjithëse nuk ka bezistan, por këtu mund të gjesh të gjitha llojet e produkteve dhe mallrave. Ka 3 hane dhe vetëm 1 hamam, por edhe këtu ka banja në shtëpi private. Ka shumë vreshta dhe kopshte. Me pak fjalë, është një qytet i mrekullueshëm.”
Fig. 1) Pamje e Starovës në vitet ´30, detaj i shkëputur sipas fotos së fotografit të mirënjohur pogradecar Misto Cici.
Fig. 2) Botimi “Evliya Çelebi në Shqipëri dhe rajonet fqinje (Kosova, Mali i Zi, Ohri)” përkthyer nga turqishtja osmane nga Robert Elsie dhe Robert Dankoff, viti 2000. Nga ky botim është shkëputur dhe teksti i mësipërm.
Fig. 3) Harta e Kazasë së Starovës (Kaza de Starovo) e cila i përket vitit 1908 dhe është projektuar nga Instituti i Gjeografisë “Kümmerly & Frey” në Bern të Zvicrës. Publikuar në Paris në vitin 1919.
Marrë nga profili i Ledjan Zeqollari.